Мал өчен хуҗасы җаваплы

- Галинур Гаяз улы, райондагы эпизоотик хәл турында сөйләп үтсәгез иде.
- Ветеринария станциясе коллекти­вының бердәм эшләве аркасында бүгенге көндә без малларда лейкоз, бруцеллез, туберкулез һәм башка куркыныч авырулар буенча имин район­нарның берсе.
- Соңгы вакытта малларны урамда машинадан сатып йө­рүчеләрдән алу очраклары ешай­ды.
- Гадәттә, авылга “Газель” машинасы белән килеп, ике-өч айлык бозауларны яңа туган дип сатып йөриләр. Колакларындагы биркаларын кисеп алулары сәбәпле, бу бозауларның кайчан тууы турында һәм башка мәгъ­лүмат белеп булмый. Бу маллар­ның нинди шартларда яшәве, тиешенчә ашау-эчүе, яңа хуҗа­ларына ничек килеп эләгүе дә билгеле түгел. Шул вакытта алар­ның яңа хуҗаларында проблемалар килеп туа: бозаулар ашамый, әкрен үсәләр, авырлык җыймыйлар, ә кайберләре хәтта үлә. Икенчедән, еш кына район ветеринария станциясе хезмәткәрләренә хәбәр итмичә, башка районнардан һәм төбәк­ләрдән мал сатып алалар.
Ел башыннан район билә­мәсендә өч баш эре малда лейкоз авыруы теркәлде.
Ачык­­­­ла­нуынча, бу малларны хуҗалары бернинди ветеринария документларсыз чит районнардан алып кайткан. Мал сатып алганда ветеринария закончалыгы таләпләре бозылган очракта, районга ящур, себер язвасы, бруцеллез, туберкулез кебек кешегә дә, малга да куркыныч авырулар күчәргә мөм­кин. Бу таләпләрне үтәмәү­челәр өчен административ кына түгел, җинаять җаваплылыгы да каралган. Шуңа күрә малларны ветеринария станциясенең рөх­сәте һәм тиешле документлар белән генә сатып алырга кирәк.
- 2020 елның 1 гыйнварыннан “Мал асраганда җавап­лылык” законы үз көченә керде. Моның өчен нинди таләпләр үтәлүе мотлак?
- Хуҗасы малны тиешенчә тәрбия­ләргә, вакытында ветеринария ярдәме күрсәтергә, про­филактик прививкалар ясатырга тиеш. Шулай ук артык мал кирәкмәгәндә, аларның үр­чүен чикләү буенча чарлар кү­рү мөһим. Чөнки хуҗасыз эт һәм песиләрнең саны артканнан-арта бара.
- Йортта яки фатирда ничә терлек асрарга мөмкин?
- Бу уңайдан анык кына җавап юк. Ләкин “Маллар асраганда җаваплылык” Федераль законында: “Хуҗасының терлек асрау өчен ветеринария нормалары һәм кагыйдәләренә җавап биргән шартлар булдыруы, санитар-эпидемиологик кагыйдә­ләр һәм нормативларны үтәве шарт” – дип әйтелгән.
- Этне борынчаксыз һәм муенчаксыз йөретергә мөмкинме?
- Этне борынчаксыз яки муенчаксыз хуҗасының ихатасында гына йөретергә мөмкин. Әгәр ихатада эт асрала икән, капкада тиешенчә язу булырга тиеш.
Хуҗалар этләрне һәм песи­ләрне балалар мәйданчыклары, кибет, ашханә һәм башка җә­мәгать урыннарына кертмәскә тиеш. Шулай ук хайваннарның баскыч мәйданчыклары, подвал һәм торак, урамнарда һәм баш­ка җәмәгать урыннарын пычратуга юл куймаска тиеш.
- Хуҗасыз йөрегән маллар проблемасы ничек хәл ителә?
- Агымдагы елның 1 гыйнварыннан гамәлдәге закон хуҗа­сыз эт һәм песиләрне үтерүне тыя. Хәзер физик газапларга дучар булган авыру малларны гына “йоклатырга” мөмкин. Кешеләргә куркыныч тудыручы терлекләр приютка тапшырылырга тиеш.
- Этләргә тамга салу турында җентекләбрәк аңлатып китсәгез иде?
- Агымдагы елдан башлап Кырмыскалы ветеринария станциясе белгечләре тарафыннан тамга салу эшләре – этләрнең колакларына биркалар, хуҗа­сының теләге белән электрон чиплар кую эшләре башланды. Барлык терлекләрнең яше, токымы, кушаматы, вакцинация турында барлык мәгълүмат “Регагро” терлекләрнең исәбен алу системасына кертелә. Терлек­ләрне тамгалау – аларны асраганда җаваплылыкны артты­ру­ның тагы бер ысулы.
Терлек сатып алганда хуҗа­лары нинди җаваплылык өстә­лүе турында аңларга тиеш. Дүрт аяклылар алыр алдыннан һәр­беребез аларны асрау кагый­дә­ләре белән танышырга, тиешле шартлар тудырырга тиеш. Әгәр ул аңардан котылырга теләсә, бу турыда тиешле урынга хәбәр итәргә яки стерилизация ясатырга бурычлы. Ләкин урамга чыгарып җибәрергә һич ярамый.
- Галинур Гаяз улы, әңгәмәгез өчен зур рәхмәт.
Марина Викторова язып алды.