“Хәтерлисеңме, туган, Саланг юлын?..”

Кәчүән авылында туып-үскән Фәнис Нургалиев мәк­тәптә укыганда ук совет гас­кәрләре Әфганстанга кер­телгән була. Ул вакытта ма­лай үзенең дә сугышка элә­гә­чәген белми әле. Ар­миягә аны 1987 елның 12 ноябрендә чакыралар. 1988 елның апрель ахырына кадәр Мәскәү өлкәсенең Подольск шәһәренә укырга җибәрә­ләр, бер ай полигонда була, ә шул ук елның июнендә аны Әфганстанга озаталар. Мәс­кәүдән Үзбәкстанның Са­мар­кан шәһәренә кадәр са­­молетта очалар, аннары әф­ган-үзбәк чигенә кадәр поездда баралар, аннан - Саланг үткеленә кадәр машиналарда. Бу Кабул шәһәре янында.
- Сугышка эләккәнемне тәүдә туганнарым белми иде. Башта әнине борчырга те­ләмичә, аңардан яшердем, аның йөрәге болай да безнең өчен өзгәләнә иде. Ләкин со­ңыннан алар барыбер бел­деләр, - дип искә ала хәрби хәрәкәтләр ветераны. – Якташларым - Олыкүл авылыннан Рөстәм Сабитов, При­бельскийдан Гомәр Гайнуллин һәм Сергей Чаркин белән бер ротага эләктек. Баштарак бернинди дә курку хисе булмады. Киресенчә, ул вакытта армиядә хезмәт итү абруйлы санала иде. Без дә мондый изге бурыч үтәү белән чиксез горур идек.
Фәнис Тәлгать улы СССР Эчке хезмәт гаскәрләренең 278 нче аерым юл-комендант бригадасында Саланг үтке­лендә хезмәт итә. Аларның бригадасы мөһим стратегик объект - 2676 метр озынлыктагы кыя массивы аша салынган тау тоннелен саклый, ул диңгез өсте тигезлегеннән 3200-3300 метр биеклектә урнашкан. Ул Пули-Хумри бе­лән Кабул арасындагы юлны бәйли һәм йөк, ягулык колонналары барган мөһим транспорт артериясе булып тора. Сугыш барган ун ел дәвамында дошманнар бу юлны ябарга омтылуларын туктамыйлар. Тауларда бихисап мәгарәләр һәм җир асты юллары булган урыннарда засадалар корып, аталар. Фәнис Тәлгать улы ул вакыйгалар турында сөйләргә теләми. Иптәшләрнең ничек һәлак булганнарын искә төшерү авыр аңа...
- Әфганстанда хезмәт итү һичшиксез безне үзгәртте. Без анда егетләр булып кит­сәк (миңа ул вакытта 19 яшь иде), ир-атлар булып кайттык. Туып-үскән йорттан чы­гып киткәч, капыл үсеп китәсең һәм “Ватан” сүзенең чын мәгънәсен аңлый баш­лый­­­сың. Сугыш су һәм икмәк­нең, баш өстендәге тыныч күк йөзенең, әнинең, йорт­ның, гаиләнең кадерен белер­гә өйрәтте. Ул чынбарлыкта дуслар һәм дошманнарны аерырга өйрәтүче чын батырлык мәктәбе булды. Сугышкан кеше генә тор­мышының кадерен белә һәм иптәшләренең дуслыгын һәм ярдәмен тоя ала. Анда хезмәт итүчеләрнең берсе дә моңа үкенми. Чит илдә хәрби бурычыбызны үтәсәк тә, Ватаныбызга хезмәт итүебезгә шик­ләнмәдек, - ди әңгәмә­дәшем.
1989 елның 15 февра­лен­дә, Фәнис Тәлгать улы совет гаскәрләре белән бергә Әф­ганстаннан чыгарыла, сугыш тәмамлана. Егет хезмәтен Тө­рек­мәнстан ССРының Куш­ка хәрби шәһәрчегендә дә­вам итә. 1989 елның кө­зен­дә генә өенә кайта. Хәзер Фәнис Тәлгать улы “Газпром Трансгаз Уфа” җәмгыятенең Кырмыскалы ли­ния-прои­з­водство идарәлегендә водитель булып эшли. Тормыш иптәше Гөлнара Әсхәт кызы белән бер дигән гаилә корганнар. Балалары – Рөстәм һәм Гүзәл күптән үсеп җит­кәннәр, үзләренең гаиләләре бар. Аларны дүрт яшьлек оныклары Диана сөендерә.
15 февральдә хәрби туганлык хисләре белән бер­­­ләш­кән барлык яу­гир-ин­тер­­­на­ци­о­налист­лар янә бер­гә җыелачак, үткәннәрне, сугышларда һәлак булган һәм алган яралардан тыныч вакытта вафат булган ип­тәшләрен искә алачаклар. Араларында янә берсе: “Хәтерлисеңме, туган, Саланг юлын?..” – дип әйтер.
- Әфганстанда хәрби хә­рәкәтләрдә һәм башка ло­каль конфликтларда кат­на­­шу­чыларны Хәр­­би-ин­­тер­на­ционалистлар көне белән чын күңелдән кот­лыйм. Нык­лы сәламәт­лек, гаилә иминлеге, бәхет һәм озын го­мер телим, - ди Фәнис Тәлгать улы.
Милена ФӘЙЗУЛЛИНА.