Җир бәйрәме, җыр бәйрәме, җан бәйрәме – Сабантуй

Бәйрәм чарасын муниципаль район хакимияте башлыгы Ф.Ф.Чыңгызов сәламләү сүзе белән башлап җибәрде.

- Хезмәт кешесен данлау, игенчегә дан җырлау бәйрәме булган Сабантуйга уңышлы эшләр белән килү - халкы­бызның күркәм гадәте. Язның соңлап килүенә һәм катлаулы һава шартларына карамастан, районыбызның авыл эшчәннәре быел да чәчүне сыйфатлы һәм төгәл башкарып киләләр. Маллардан тотрыклы савым һәм артым алган терлекчеләр дә үзләренең күрсәткечләре белән куандыра, - диде Фәнзил Фәез улы, икътисад һәм социаль өлкә эшчәннәренең район үсешенә керткән өлешен билгеләп һәм бәйрәмдә катнашучыларга, кунакларга рух ныклыгы һәм күтәренке кәеф теләп.

Тантанада мәртәбәле кунаклар – Башкортстан Башлыгы вәкиле, республиканың икътисадый үсеш министрының беренче урынбасары Л.М.Мәҗи­това, БР Дәүләт Җыелышы-Корылтай депутаты З.С.Исмә­гыйлева, В.В.Путинның ышанычлы шәхесе Р.Ю.Бабич, Башкортстан Башлыгы хакимия­тенең дәүләт хезмәте һәм кадрлар сәясәте идарәлеге начальнигы Р.С.Хәйдәров, Авыл хуҗалыгы министрлыгы вәкилләре - икътисадый анализ һәм планлаштыру бүлеге начальнигы А.Х.Сә­етов, Үзәк профсоюз округындагы профсоюзлар Федерациясе вәкиле Н.А.Әрдәширова, безнең якташыбыз – «Финанс Маркет Групп» компаниясенең генераль директоры, районның Почетлы гражданины А.М.Сөләйманов катнаштылар һәм кырмыскалыларга иң изге теләкләрен җит­керделәр. Кунаклар да буш кул белән килмәгән – хезмәт алдынгылары, икътисадның төрле өлкәләре һәм профсоюз хәрә­кәте активистларына тантаналы шартларда Мактау грамоталары, Рәхмәт хатлары һәм кыйммәтле бүләкләр тапшырылды.

Хезмәткә күрә - хөрмәт

Сабантуйның төп сәбәп­челәре - әлбәттә, икмәк үстерүче һәм терлекчелек продукциясе җитештерүче авыл эшчәннәре. Шуның өчен дә төп бәйрәм сәхнәсенә тәүгеләрдән булып язгы чәчүне уңышлы тәмамлап, район ярышында җиңүчеләр күтәрелде. Узган еллардагы кебек, “Артемида” токымчылык хуҗалыгы игенчеләре беренче урын яуласа, икенче һәм өчен урыннар “Крона” һәм “Кырмыскалы-Агро” җәмгыятьләре коллективларына бирелде. “Таң” крестьян-фермер хуҗалыгы игенчеләренең дә тырышлыгы билгеләп үтелде.

“Крона” җәмгыятенең башкарма директоры Артур Нургалиев өчен дә бу көн хәтерендә ныклы уелып калыр – аңа Русия Авыл хуҗалыгы министрлы­гының Мактау грамотасы тапшырылды. “Артемида” токымчылык хуҗалыгы механизаторы Борис Валишев, “Аккош” җәм­гыяте директоры Илгиз Ишмө­хәм­мәтов, Карлыман ветеринария участогы мөдире Марат Хәйретдинов аграр ведомство­ның Рәхмәт хаты белән бүләк­ләнде. Берничә механизатор, водитель һәм белгечкә республика Авыл хуҗалыгы министрлы­гының Мактау грамоталары тапшырылды. Язгы басу эшләрендә алдынгы дип танылган механизаторлар - “Крона” җәмгыя­теннән Фәрит Кәримов, “Артемида”дан Рәис Абдюков һәм “Кырмыскалы Агро”дан Валентин Дмитриевка Сабантуй флагын күтәрү бәхете тиде. Ярыш нәтиҗәләре буенча җиңү яулаган Руслан Сабиров (“Артемида”), Радик Нурышев (“Бүләк”) һәм Азамат Халитов (“Р.Р.Халитов крестьян-фермер хуҗалыгы) кебек яшь игенчеләрнең дә тырышлыгы лаеклы бәһаланды. Тагы дистәләгән авыл эшчән­нәре бу тантанада муниципаль район Советының Мактау грамоталары һәм муниципалитет башлыгының Рәхмәт хатлары белән бүләкләнде.

Райондашларга - мактаулы исемнәр

Кырмыскалылар район үсешенә лаеклы өлеш кертү­челәрнең исемнәрен онытмый. Бу юлы “Кырмыскалы районы­ның Почетлы гражданины” исеменә өч хөрмәтле кеше лаек булды. Көчле алкышлар астында сәхнәгә Илтуган авылыннан Харидә Бакиева күтәрелде. Ул барлык гомерен авыл хуҗалы­гына багышлаган, “Бү­ләк” колхозында алдынгы сыер савучы, бозау караучы булып эшләгән һәм югары уңышларга ирешкән. Берничә тапкыр БАССР Югары Советына депутат итеп сайлана. Харидә Миннислам кызы – Ленин ордены һәм бик күп дәүләт наградалары кавалеры.

Кырмыскалыларга Андрей Петрович Буйловның исеме яхшы таныш. 1966 елда хезмәт биографиясен Илтирәк урта мәктәбендә математика укытучысы булып башлап, ул байтак еллар югары вазыйфаларны били – Сихон авыл Советы рәисе итеп сайлана, 2нче санлы Кырмыскалы урта мәктәбе директоры, район хакимиятенең эшләргә идарә итүчесе, район Советы рәисе урынбасары, муниципаль район Советы секретаре була. Мәгариф өлкәсендәге казанышлары өчен “СССРның мәгариф отличнигы” билгесе, БРның Мактау грамотасы белән бү­ләкләнә, “Башкортстан Респуб­ли­касының атказанган мәгариф хезмәткәре” исеменә ия.

Ярты гасырдан артык гомерен журналистикага багышлаган, тумышы белән Бозаяз авылыннан Мидхәт Рәҗәповны да районда яхшы беләләр. Ул 1963 елда район гәзитенә килеп, озак еллар мөхәррир булып эшли. Туган як турында җыентыклар, билгеле шәхесләр турында бик күп повестьлар, гади авыл эшчәннәре турында мәкаләләр, очерклар, репортажлар авторы ул. Көч-дәрте ташып торган журналист бүген дә иҗат эшен ташламый.

Мидхәт Гандәлиф улы авыл һәм район Советларына депутат итеп сайлана, мәдәният хезмәт­кәрләре профсоюзының район комитетына җитәкчелек итә, М.Өметбаев исемендәге премия лауреаты, РФ һәм БР Журналистлар берлеге әгъзасы.

“Иң күркәм йорт” район конкурсында җиңүчеләрне бүләкләү бәйрәмнең тагы бер дулкынландыргыч мәле булгандыр. Бу юлы Кабак авылыннан Рәүф һәм Лариса Мортазиннар җиңүче дип танылды. Олыкүл авылыннан Флюра Юлдашева - икенче һәм Бекет авылыннан Виталий һәм Раиса Якимовлар өченче урын яулады.

Иң көчлелеәр,

иң җитезләр...

Быелгы Сабантуй борынгыдан килгән уеннары һәм конкурслары белән истәлекле булды. Аларның кайберләре, мәсәлән, көянтәләп йөгерү, капчык киеп узышу, билбаулы көрәш, баганага үрмәләү җыелучыларда байтак тәэссоратлар калдырды.

Узган еллардагы кебек, чара атлар катнашлыгындагы тамашаларга бай булды. Шулай, тамашачылар джигитовка, тарантаслар парады, “Кыз куу” һәм “Ылак” кебек милли уеннарны зур кызыксыну белән күзәттеләр. Һәр бәйгедә, әлбәттә, иң көчлеләр һәм җитезләр җиңү яулады. Шулай, “Атларыгызны җигегез, егетләр!” конкурсында Константиновка авылыннан Вадим Габитов иң җитезе булды. Ел саен катнашып, призер исеменә лаек булган егет быел “Алатау”дан Алексей Солосин һәм Илгиз Гафаровны узып китте. Юртаклар бәйгесендә “Шәйморатов” җәм­гыятеннән Александр Янтураев экипажы иң җитезе булды. Икенче һәм өченче күрсәткеч Константиновка авылыннан Айнур Гайфуллин һәм Николай Ипалитовта. Чабыш атлары арасында Юнир Юлбердин (“Шәймо­ратов” җәмгыяте), “Уразбахтин” крестьян-фермер хуҗалыгыннан Мәхмүт Аетбаев һәм Айрат Еникеевны артта калдырып, җиңү яулады.

Ат чабышларыннан соң мәй­данда күләмле спорт чаралары, уеннар һәм аттракционнар җәелдерелде. Дөрес, түземсезләр иртән-иртүк мәйданда төрле спорт уеннарын башлап җибәрде һәм олысына да, кечесенә дә үзләренең көчен һәм җитезлеген күрсәтте.

Шулай, мәйданга кергән урында иң-иңнәр авыр таш ыргыту буенча көчләрен сынады. Мондый сынауны үтү һәркемгә дә бирелми, чөнки аны тәүдә иңгә күтәрергә, соңыннан мөмкин булганча ераккарак ыргытырга кирәк. Якында гына уктан ату мәйданчыгында теләге булганнар үзләренең төз ата алуларын тикшереп карады. Барсы да аны төгәл тидерә алмады, ләкин якташыбыз – бу спорт төре буенча абруйлы бәйгеләрдә берничә тапкыр призер исеменә лаек булган Юныс Хәбибуллин моны бик оста башкара.

Мәйданның бер башындагы комлы мәйданчыкларда волейбол һәм футбол уеннары кызу барса, икенче ягында армрестлинг буенча кулларының көч­ләрен сынап карарга җыелдылар, ә җилдән качып үләнгә утырып алган “интеллектуаллар” шахмат һәм шашка буенча башларын ватты. Шуннан ерак түгел мәйданда бала-чагалар авыш багана буйлап атладылар. Баганага менү җиңел тоелса да, ул бик күп көч һәм түземлек таләп итә. Биек баганага менүчеләр янында да халык байтак җыелган иде. Өскә үк менү өчен дә берникадәр тәҗрибә кирәк. Ләкин, анда катнашучылар әйтүенчә, бу бәйгедә бүләк алу гына түгел, спорт дәрте дә мөһим.

Иң тамашалы спорт төре - көрәш барган мәйданда аеруча кеше күп иде. Спорт ветераннары да бирешми. Йөгерү буенча яхшы нәтиҗә күрсәткән Миң­легали Абдуллин турникта күтә­релү буенча да уңышка иреште.

Спорт уеннары кичкә кадәр туктамады, актив спорт сөюче­ләргә хәтта көчле җил дә комачаулый алмады.

Сабантуй яме – тирмә

Быелгы сабантуйда да ялан буйлап тезелгән чагу тирмәләр яланга бәйрәм яме өстәп, әллә кайдан ук үзенә чакырып утырды. Бер рәткә тезелгән тирмәләр буйлап йөрегәндә үткәннәргә, тарихка тагы да бер байкау ясамыйча калмыйсың. Шуңа күрә олы бәйрәмгә җыелган кунакларны да нәкъ шунда, тирмә­ләрдә каршылап, ата-бабалары­бызның борынгы тормышы, гореф-гадәте белән таныштырып, милли аш-суы белән сыйлыйлар һәм йолаларны күрсәтәләр. Борынгылыгы белән үзенә җәлеп иткән тирмәләр бәйрәмгә җыелучы район халкын гына түгел, ә чит тарафлардан килгән кунакларда да зур кызыксыну уятты.

Авыл биләмәләре вәкилләре Волонтерлар елы һәм Гаилә елына зур игътибар бүлгән – махсус стендлар урнаштырган. Бу уңайдан Прибельский авыл Советы барсын да уздырып җибәргән дисәң, бер дә ялгыш булмас. Күп кенә район конкурсларында катнашып, җиңү яулаган Кәримовларның гаиләсе үзләре турында гына түгел, авыл тормышы белән дә таныштырып үтте.

Ата-бабаларыбызның мирасын сакламый торып, киләчәкне төзү мөмкин түгеллеген аңлап, күпләр тирмәләрен борынгы йорт кирәк-яраклары, эш кораллары, суккан һәм бәйләгән киемнәр белән бизәргә тырышкан. Үзләренең нәсел агачы турында да онытмаган алар – биредә теге яки бу ыруның лаеклы вәкилләре турында белергә мөмкин. Бу уңайдан Иске Бәбеч, Бозаяз һәм Атҗитәр авыл Советларының “ихаталарын” иң уңышлысы, дип әйтергә мөмкин. Кырмыскалы авыл Советы билә­мәсе ике өлешкә бүленгән. Аның бер ягында заманча тормыш чагылдырылса, икенче­сендә хал­кыбызның тарихы һәм көнкү­реше сурәтләнгән. Җил тегер­мәне, сабан, арба, умарталар – боларның барсы да боры­н­­­­гыларның көнкүрешен күз алдына китерергә мөмкинлек бирә.

“Үзәк” МТСы хезмәткәрләре фонтанлы буа төзеп куйган. “Крона” җәмгыяте ихатасы авыл мохитен хәтерләтә. Бер почмакта бозаулар, ә якында йорт куяннары үлән ашый. Шунда ук Шәйморатов авыл Советы һәм мәдәният йорты вәкилләре дару үләннәреннән күргәзмә оештырган. Тирмә янында “М.М.Шә­й­­моратов”ны күреп, барсы да аның белән фотога төшәргә ашыкты. “Артемида” компанияләр төркеме, “Кырмыскалы-Агро” җәмгыяте, Авыр­­газы күппрофильле колледж филиалының тирмәләре дә үзенчәлекле бизәлеше белән аерылып торды. Иске Муса авыл Советы биләмәсе башкорт­ларның мәдәниятен һәм көн­күрешен күз алдына китерергә мөмкинлек бирде. Милли киемдәге кабаклылар “Хәтирә” фольклор ансамбле җитәкчесе Таңсылу Байегетова белән бер­гәләшеп жюри әгъзаларын җыр-биюләр, шаян сүзләр белән каршы алды. Алар ихатасындагы зур булмаган буада уенчык үрдәкләр, төрле төстәге төн­боеклар йөзеп йөри иде. Зур аю карачкысы, умарта, кое, кул тегермәне игътибарны әллә кайдан үзенә җәлеп итеп тора.

Шулай да конкурс конкурс булып кала. Нәтиҗәдә, жюри әгъзалары Кырмыскалы авыл Советы авыл биләмәсенең тир­мәсен иң яхшысы дип таныды. “Алатау” җәмгыяте һәм Бозаяз авыл Советы авыл биләмәсе – икенче урында. Өченче урынны “Артемида” компанияләр төркеме һәм “Крона” җәмгыяте бүлеште.

Чынлап та, бу конкурс - Са­бантуйның иң иҗади бәйге­ләренең берсе. Быел да хуҗалар тирмәләрен берсеннән-берсе уздырып бизәргә тырышкан.

Җыр-биюгә үрелеп

Нинди бәйрәм җыр-моңсыз үтсен инде? Мәдәни йолаларны чагылдырган, сәхнә артистла­рының осталыгын күрсәткән Сабантуй – халыкны бергә җыя, күрештерә торган бәйрәм.

Бу көнне төп сәнәдә барган концерт номерлары барсының да кәефләрен күтәреп җибәрде. “Дәрт” вокал (Кырмыскалы), “Шәп кызлар” (Прибельский) ансамбльләре, Сахай, Атҗитәр һәм Яңа Кыешкы авыл мәдәният йортлары коллективлары, “Пилеш” (Ефремкино мә­дәният йорты), “Родник” (Николаевка) фольклор ансамбль­ләре, “Прибельские зори” халык рус җыр­лары хоры, “Йолдыз” һәм “Далан” үрнәкле бию коллективлары, шулай ук җырчылар Артур Насыйров, Булат Чың­гызов, Алмаз Мөхәммәтҗанов, Айгөл Буранбаева, Венера Нигъ­мә­туллина, Лилия Әлмәтова, Эльмира Муллаголова, Салават һәм Розалина Әюповлар, шулай ук башка артистлар бәйрәмгә онытылмаслык ямь өстәделәр.

Тамашачылар сәхнә янына ук килеп, аларны рәхәтләнеп тыңладылар, карадылар һәм алкышларга күмделәр. Артист­ларның чагу киемнәре күзләрне шатландырса, яңгыравыклы тавышлары күңелләрне җылытты. Бу күңелле бәйрәм һәркемнең хәтерендә озак сакланачак әле.

Ринат Шәйбәков, Тәлгать Мөхәммәтҗанов, Эльвира Ямалетдинова, Марсель Ишморатов, Милена Шәймәрдәнова.